ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਨਵਾਂ ਮਾਡਲ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਮੂਲ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਖੇਤੀ ਹਾਲਤ-ਮੁਤਾਬਕ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ, ਜਮੀਨੀ ਸਾਧਨਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਦਾ ਮੰਗ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਝੋਨੇ ਦੇ ਚੱਕਰ (ਪੈਟਰੋਲ ਖੇਤੀ) ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘੱਟਤੀ, ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿੱਚ ਘਟਾਅ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਲੋੜਮੰਦ ਵਿਕਾਸ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਵਧੀਆ, ਲਾਹੇਵੰਦ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ- ਰਹਿਤ ਖੇਤੀ ਮਾਡਲ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਜੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਵੇ।

ਕੁਝ ਮੁੱਖ ਸਿਫਾਰਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਤਤਕਾਲੀ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਲੋੜਾਂ:

ਵਾਤਾਵਰਨ ਅਨੁਕੂਲ ਖੇਤੀ ਮਾਡਲ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਲਈ ਖੇਤੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ, 13 ਨਵੇਂ ਖੇਤੀ ਸੈਂਟਰਾਂ ਦਾ ਸਥਾਪਨ ਜੋ ਖੋਜ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਯੋਤ੍ਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਹੋਣ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਚਤ ਲਈ ਟੇਕਨੀਕਾਂ ਵਰਗੇ ਸੁੱਕਾ ਕੱਦੂ ਅਤੇ ਤੁਪਕਾ ਸਿਂਚਾਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਹਿਰੀ ਸਿੰਚਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੇ ਮੁੱਲ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨੀ ਗਾਰੰਟੀ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਮੁਨਾਫੇਦਾਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਹਿਕਾਰੀ ਮਾਡਲ ਹੋਣਾ ਜਰੂਰੀ ਹੈ।

ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਸੀਮਾਂਤ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਵਿਚ ਜੋੜਨ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਲਕੀਅਤ ਅਨੁਸਾਰ ਖੇਤੀ ਮਾਡਲ ਵਿਕਸਤ  ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਤ ਤਕਨੋਲਜੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਏਆਈ, ਡਰੋਨ, ਆਈਓਟੀ ਸੈਂਸਰ ਵਰਤੋਂ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਫਸਲ ਨਿਗਰਾਨੀ ਤੇ ਕੀਟ – ਮਕੌੜੇ ਦੀ ਚੌਕਸੀ ਹੋਵੇ। ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਲਈ ਬਦਲਵੀਂ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਖਰਚੇ, ਬਕਾਇਆ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਗਤ ਮਦਦ ਦੇ ਨਵੇਂ ਮਾਡਲ ਜਿਵੇਂ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ  ਦਾ ਸਮਝੌਤਾ ਅਤੇ ਬਿਹਤਰ ਬੀਜ/ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਦਾਨਗੀ ਇਹ ਸਾਰੇ ਤੱਤ ਮਿਲਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਲਾਭਕਾਰੀ, ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਤਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਮਰਥ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਮਦਦਗਾਰ ਸਾਬਤ ਹੋਣਗੇ। ਨਵੀਂ ਖੇਤੀ ਨੀਤੀਆਂ ਬਣਾਉਂਦਿਆਂ ਕਿਸਾਨਾਂ, ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਤਾ ਜੋ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸੇਦਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਆਵਸ਼ਕਤਾਵਾਂ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਜਾ ਸਕਣ।

ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਨਵਾਂ ਮਾਡਲ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਕਈ ਮੁੱਖ ਬਿੰਦੂਆਂ ਉੱਤੇ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲਾ ਪਾਣੀ ਬਚਾਉਣਾ – ਝੋਨੇ ਦੀ ਲੰਬੀ ਕਾਸ਼ਤ ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਚਤ ਕਰਨੀ ਜਰੂਰੀ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਦੀ ਘੱਟ ਖਪਤ ਵਾਲੀਆਂ ਬਦਲਵੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘੱਟ ਖਪਤ ਵਾਲੀਆਂ ਬਦਲਵੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਉਣੀ ਦੀ ਮੱਕੀ (ਬਜਰਾ), ਦਾਲਾਂ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਫਲ, ਫੁੱਲ, ਮਿਲਟਜ਼ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਫਸਲਾਂ ਧਰਤੀ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਚਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਈ ਵੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹਨ। ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ, ਕਣਕ ਅਤੇ ਚੌਲ ਦੀ ਬਜਾਇ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਉਗਾਉਣ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਚੌਲ ਚੰਗੀ ਖਪਤ ਵਾਲੀ ਫਸਲ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜਗ੍ਹਾ ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਾਉਣੀ ਦੀ ਮੱਕੀ ਅਤੇ ਦਾਲਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੱਚਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਖੇਤੀ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਯੋਗ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ, ਬਦਲਵੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਾਸ਼ਤ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਚਤ ਹੋਵੇਗੀ ਬਲਕਿ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ‘ਤੇ ਭਾਰ ਵੀ ਘਟੇਗਾ. ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਚੌਲ ਦੀ ਕੁੱਲ ਪਾਣੀ ਖਪਤ ਮੱਕੀ, ਦਾਲਾਂ ਅਤੇ ਓਹਲੇ ਹੋਰਨਾਂ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕਾਫੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਬਦਲਵੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਖੇਤੀ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਨੀਤੀ ਦਾਰ ਹਨ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘੱਟ ਖਪਤ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਸਬਸਿਡੀ ਆਦਿ ਦੇ ਕੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ।ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ, ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਾਲਾਤ ਅਤੇ ਜਲ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਨਵਾਂ ਫਸਲੀ ਚੱਕਰ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਬਦਲਵੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘੱਟ ਖਪਤ ਵਾਲੀਆਂ ਬਦਲਵੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਉਣੀ ਦੀ ਮੱਕੀ, ਦਾਲਾਂ, ਮਿਲਟਜ਼ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ ਜੋ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘੱਟ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਲੌਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸਥਿਰ ਬਨਾਈ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ।